'Moskuko urrea'~ren distira

Extefana Irastortza hendaiar olerkaria 'gan' zaigu.

Extefana Irastortza (sortzez Iribarren) hendaiarra hil berri zaigu, urriko azken igandearekin. Gan zaigu, joan, baina arrasto haundia utzirik askorengan / ainhitzengan.

Pertsona xarmanta eta goxoa izateaz gain, Hendaiako bertako eskuararen (Lapurdiko euskara kostatarra-ren baitakoa) eta herriko historiaren nahiz ixtorio ugariren altxor ibiltaria izan da urte luzez. Era berean, azken mende laurdenean-edo kantu zaletasuna lantzearekin batera olerkigintzan ere aritu da (bereziki Senpereko Hatsa Elkartearen bitartez argitaratuta). 

Hari egin diezaiokegun omenaldirik onena: bere memoria eta beti aho-bihotz-gogoan zerabilen Hendaiako eskuara ederra bizirik atxikitzea! 

Honatx 2009an hari egin nion elkarrizketa, gerora blog honetara ekarri eta pittin bat egokitu nuena:

https://xaun-enea.blogspot.com/2011/10/karrikakoak-frantsesez-mintzo-ziren-eta.html

Adiorik ez, Extefana!

Juanma Sarasola

When Muguruza Goes Marching In

Muguruza gaztetatik interesatu eta blaitu da musika beltzaren doinuetan eta erritmoetan, eta bere musika ibilbidean ederki islatu da eragin hori, bere zabalean. Oraingoan New Orleanseko tradizioko eragin askotariko  erritmo, soinu eta instrumentuez baliatu da bere mezuak eta dantzarako gogoa barreiatzeko. Lan bikaina. ‘When The Saints Go Marching In’ gospel kantua ez zegokeen lekuz kanpo, Muguruzaren martxa alai horretan

Azken urteetan ohikoa duen moduan, eta bere harreman sare zabalari esker, Euskal Herritik eta Europatik kanpoko musikariekin lan egin du oraingoan ere Fermin Muguruzak; kasu honetan New Orleanseko bertako artistekin. 10 kantuz osatutako ‘Irun Meets New Orleans’ diskoa  eta ‘Nola?’ izenburuko dokumentala plazaratu berri ditu, Lousianako hiriburuaren berreraikuntza eta hango komunitatearen adorea eta bizimodua –musikari oso lotua- azaltzen dituena. Bere ibilbide luzeko zortzi pieza aukeratu, eta à la New Orleans moldatu eta eskaini ditu, AEBetako musika beltzaren klasiko baten eta kantu berriago baten egokitzapenak ere erantsita. Lana hantxe bertan atondu eta grabatu du, bertako bi talderen laguntzarekin, Jonathan Freilich ekoizle, moldatzaile, eta musikariaren gidaritzapean. Promozio orriari jarraiki, bi talde eratu zituzten: alde batetik, brass band bat, eta, bestetik, rhythm’n’blueseko beste talde bat, azken hau «malguagoa, ska eta punk sentimendua eta neworleanstar soinua batera zitzakeena».

Hauexek dira Muguruzaren ibilbidetik egokitutako zortzi abestiak, diskoan agertzen diren hurrenkeran: ‘Kolore bizia’, ‘Etxerat!’, ‘In-komunikazioa’, ‘Zugarramurdin akelarrea’, ‘Dub Manifest’, ‘After Boltxebike’, ‘Gora herria’, eta ‘Black Is Beltza’. Horiei musika beltzeko bi kantu gehitu dizkiete, moldatuta biak ala biak ere: ‘Mess Around’ eta ‘When I die’. 
 

‘Mess around’, nahas-mahasean

-

-mahasean

Kortaturen, Negu Gorriaken eta soul nahiz rhythm’n’bluesaren klasikoen eta Fermin Muguruzaren bakarkako ibilbideko hainbat kanturen egokitzapena, à la New Orleans, Louisianako hiriburuan eta hango musikariekin grabatua. Jazz, rhythm’n’blues, zyadeco… doinuak dira nagusi, Muguruzaren ibilbideko rock, punk-rock eta ska erritmoak leunduta eta ‘Mardi Gras’ inauteri kutsuz zipriztinduta.

Ray Charlesengandik gehienbat ezagutzen dugun ‘Mess around’ kantua bikain ekarri dute diskora, hala jatorrizko hizkuntzan –ingelesa- nola euskaraz kantatua, Erica Fallsek eta Muguruzak, hurrenez hurren. New Orleans oso ezaguna da bere inauteriengatik, eta kantu hau ezinhobea da festa giro horrekin kutsatzeko.

‘When I die’, heriotzaren ospakizuna lau haizeetara zabaltzen dituen kantua, Erica Fallsek eta Muguruzak eskuz esku kantatua dugu. Kermit Ruffinsek 2002an argitaratutako kantua New Orleansen estiloan eta espirituan ederki egindako egokitzapen moduan eskaini digute orain Muguruzak eta lagunek.

 
‘Katrina’ urakanak 2005ean eragindako hondamendia –eraikitako azpiegitura kaskarrek eta agintarien utzikeriak eta arrazakeriak okerragotuta- latza izan zen bertakoentzat, baina komunitate elkartasunak eta auzolanak hiriko auzo txiro eta langileen berreraikuntza ahalbidetu zituzten –agintariak lotsagarri utzita-, eta komunitate sen horrek batez ere aurrera segitzeko kemena eta gogoa bizirik atxiki ditu. New Orleanseko kontuak bere jaioterri eta bizilekuarekin uztartzen ditu Muguruzak, eta Irungo Mosku auzune herrikoian festarako gonbitea egiten du. Nolanahi ere, aurten hildako Amaia Apaolaza bere manager eta adiskidea omendu nahi izan du Muguruzak kantuarekin. 

 

‘Gora Herria’ kantuan deigarria da trikitiaren lekuan Louisianako instrumentu tipiko bat aurkitzen dugula: zyadeco akordeoia, bere sonoritate bereziarekin. 

‘Black is Beltza’ kantua izen bereko eleberri grafikoa egin zuen unekoa dugu, Iruñeko erraldoietako batzuk –beltzak- New Yorkeko kaleetan ezin ibili arrazakeriak kutsatutako erabaki batek baztertuta utzi zitueneko gorabeherak kontatzen dituena. 

Kolore bizi-apalak

Kantuen aukeraketari dagokionez –gustu kontua, jakina-, ‘Kolore biziak’ kantuan ez da besteetan bezainbeste sumatzen jatorrizkotik egokitzapenerako aldea. Kantuaren hitzengatik oso egokia da, arrazakeriaren salaketa eta kultura ezberdinen aberastasunaren promozioa egiten baitu, baina haize eta erritmo sekzioetan ukitu berria ez da hainbeste nabaritzen, jatorrizkoa berez bazelako arrunt jai girokoa. ‘Etxerat’ kantuan antzera gertatzen da haize sekzioarekin, baina kasu honetan –nere ustez- egokiago gelditu da bertsioa. Indar gehiagorekin egiten du distira Redskins taldearen kantu haren zatitxoaren txertatzea, Kortaturen jatorrizko kantuaren nahiz oraingo bertsioaren leloan haize sekzioa nabarmentzen den unea, alegia. 

‘Dub Manifest’ kantuak jatorriz ‘komertzialegia’ eta xaloegia zeukan leloa (“Dub manifest, yeah-yeah-yeah”), eta disko honetan ere ez da gustuen dudan kantua, hitzak mezu sendoa badakar ere.  

Alex de la Iglesiaren ‘Las Brujas de Zugarramurdi’ filmerako egin zuen kantua ere berreskuratu eta berregokitu du irundarrak ‘Irun Meets New Orleans’ diskorako, gainera, kantuaren erdialdean-edo New Orleanseko musikariei ‘barra librea’ emanez, tarte zabal batean. 

Beltz taupadak
zainetan

Muguruza gaztetatik interesatu eta blaitu da musika beltzaren doinuetan eta erritmoetan, eta bere musika ibilbidean ederki islatu da eragin hori, bere zabalean. Izan reggaea eta ska (adibidez, Toots and the Maytalsen ‘Chatty Chatty’ reggae kantua Kortatuk ‘Sarri sarri’ ska kantu bilakatu zuenean edota Kortaturen ‘En la línea del frente’ reggae erritmoz bertsionatu zuenean urte batzuk geroago, ‘Euskal Herria-Jamaica Clash’ bere diskorako), izan soula edo rhythm’n’bluesa (Sam Cooken ‘All of my life’-ren hasiera sanpleatu –NWAk egin bezala- eta Negu Gorriaken ‘Nire bizitza osoa’ kantuan txertatu zuen, James Brownen ‘Say it out loud, I’m Black and I’m proud’ leloa NGren ‘Esan Ozenki’ rap kantuan), izan rapa, izan reggaearen hainbat deribatu (nik oso gustuko ez ditudan dub-a, dance hall-a, raggamuffin’-a…). 

Oraingoan New Orleanseko tradizioko eragin askotariko (afrikar, frantses-‘cajun’…) erritmo, soinu eta instrumentuez baliatu da bere mezuak eta dantzarako gogoa barreiatzeko. Lan bikaina. ‘When The Saints Go Marching In’ gospel kantua ez zegokeen lekuz kanpo, Muguruzaren martxa alai horretan. 

Zerekin etorriko zaigu hurrengoan? Ondo legoke –proposamen gisa balio beza- rhythm’n’blues erritmoetan gehiago eta nabarmenago barneratuko balitz, baita erritmo funkyetara eta swing nahiz be-bop ikutuetara lerratuko balitz. 

Juanma Sarasola
2015eko abenduan

Anakako erritmoak

Anakako erritmoak

Hona hemen Jose Mari Castilloren Anaka, relato fotográfico de un gran barrio libururako euskaraz eta gaztelaniaz egin dudan ekarpena, Anakako erritmoak izenburuko azpiatala hain zuzen ere. Nere testua lehenik euskaraz idatzi nuen , eta gero horren itzulpena egin nuen gaztelaniara, baina azkenean euskarazkoa kanpoan uztea erabaki du liburuaren egileak, Udalak euskarazko itzulpenik ez zuela diruz lagunduko jakin ondotik. Euskara, nola edo hala, galtzaile.

 Anakako erritmoak

 

Irungo beste auzo historikoek bezala, Anakak ere ekarpen oparoa egin dio hiriaren kulturari; zehatzagoak izateko, bere bizilagunek egin diote. Datozen lerrootan kulturaren arloetako bat izango dugu hizpide, musika hain zuzen ere, eta azken hamarkadetakoa bereziki. 

 

Anakakoak ziren edo Anakan entseguak egiten zituzten Irungo zenbait taldek eta bakarlarik 1980ko eta 1990eko hamarkadetan, eta gaur egun ere badira ugari zeregin horretan ibilki direnak. Horietako ezagunenen axaleko aipamena daukazue segidan. 

 

Kortatu: Muguruza anaiak berez Lapitzekoak izan arren, familia Anakara aldatu zen bizitzera, Beraun aldera. Gero, Fermin handik hurbil, Bidasoa kalean bizitu zen urte batzuk. Taldeko lehenbiziko bateria jotzailea, Mattin Sorzabalbere Urantzu-San Migel inguruan jaio eta hazi zen. Honek hainbat taldetan jo izan du: Elatzeta, Muerte Subita, Krimental, Anti-Regimen, Baldin Bada, Imuntzo eta Beloki, Mattin eta Katrin, Mugaldekoak... Fermin eta Iñigo Muguruza ere proiektu andana batean ibiliak dira Kortatu desegin zutenetik, hala nola Negu Gorriak taldean. Kortaturen kasuan, bolada batean Soroxartan egin zituen entseguak. Gainera, bai Kortaturen bai Negu Gorriaken kasuetan, bi taldeok Anakan errodatu zituzten beren 'Sarri Sarri' eta 'Radio Rahim' bideotako irudi batzuk. Horietan agertzen dira 'Topo'-aren geltokia eta Santifer enpresa zaharra. Kortatuk bere lehenbizikoetako kontzertu bat Hondarribia kalean zegoen Pub Giroan (orain Aldapa taberna) eman zuten 1984ko udan. Iñigo Muguruzak, Kortatun jo aurretik Des-Band taldean jo zuen, lagun hondarribiar batzuekin, baina entseguak bere gurasoen etxeko ganbaran egiten zituzten. 

 

Muguruzatarrekin ari garela, ezin ahaztu anaiarik zaharrena, Jabier, ttikitan nazioarteko hamaikatxo akordeoi txapelketatako irabazle, eta geroago, gazte eta heltzaroan taldeetan -Les Mecaniciens, esaterako- nahiz bakarlari aritu izan dena. Iñigo anaiarekin batera, gainera, Joxe Ripiau osatu zuen. Orain Jabier Anakako mugatik oso metro gutxira bizi da, Junkal elizatik oso hurbil. 

 

Anakako kide bat gutxienez izan duen eta Anakan entseguak egiten zituen beste talde bat aipatuko dugu: Vomito (hasieran Vomito Social). Claus Groten baxu jotzailearen aitaren Soroxartako metal lantegian biltzen ziren taldekoak beren kantuak sortzeko eta ontzeko. Claus, gainera, Anaka bertakoa da, Beraun ingurukoa. Bere taldea ez ezik, Anti-Regimen, Bolingas Anonimos, eta bolada batean Kortatu ere ibili ziren entsegu leku berean. 

 

Anti-Regimeneko Miguel Garcia (Oztopoka eta Defecto Humano talde irundarretan ere aritua) eta Juancar anaia (musikaria ere, Anakan du bere Bloody Mary disko denda, Cipriano Larrañagaren kalean) Santiago auzunekoak dira. Bi anaiek Irundik kanpoko taldeetan jo izan dute. 

 

Lehenago aipatu dugun Krimental taldeak Hondarribia kaleko 1.go zenbakiko soto batean grabatu zuen bere maketa, baita Kortatuk ere. Baldin Bada taldeko kide Kandi eta Paco 'Perkins' Fernandezen familiarena zen soto hura, eta taldeko kantari Pablo Susperregi 'Katu'-k egin zituen grabazioak. Taldeak bere lehenbiziko emanaldia arestian aipatutako Giroa tabernan eskaini zuen.

Apurtu punk-rock taldeko bateria jotzailea, Jose Antonio Carbajo 'Txapas' Anakakoa da. Taldeak 2015eko udan esan du agur.

Artefacto San Migel auzuneko jendeak osatutako rock taldea zen. Maketa bat kaleratu zuten. 

 

Auskalo! rock taldearen bigarren etapan (1991-1993) kantaria, Juanma Sarasola -lerro hauen idazlea- Anakakoa zen, El Pinar-Antzaran ingurukoa. 

 

Temblores rockabilly taldeko bateria jotzailea, Edu Vicente, El Pinar kalean zapatadenda zeukan baten semea da, eta han inguruan bizitu zen. Taldeko kontrabaxu jotzailea ere, Rafa Ardanui Zuazo, han ingurukoa da, Ducoureau pareko etxeetakoa. Talde horrek Irungo Udalak 1993an antolatutako Pop-Rock lehiaketa irabazi zuen. Antzaran inguruko Ducoureau jauregian egiten zituen entseguak, beste hainbat talderekin batera. 

 

The Morapios punk-rock taldeak Salis etorbideko etxabe batean egiten zituen entseguak. 

 

Lasai-Massai Irungo afro-reggae taldean eta Lapurdiko King Mafrundin gitarra jo eta kantatzen aritutako Ohmar Yeli Toure 'Ohms' senegaldarra Anakan bizitutakoa da.

Beste musika estilo arrunt ezberdin batekoak ditugu Koldo eta Xabi Sorzabalbere lehengusu txalapartariak. Aizmondo baserria egon zen lekuan eraikitako etxebizitza blokean jaioa dugu Koldo (Mattin anaia bezala). Irunen txalaparta berreskuratu zuen bikotea dugu, txalapartari gazteagoen irakaslea, lehengoaren eta orainaren arteko transmisio katea, eta txalaparta tradizionalaz gain modernoa eta sortzailea jorratu duena. 

 

Mikel Garikoitz taula gainean Oihana plaza taldean hasi bazen ere, Akelarreko argi teknikari eta bakarlari gisa aritu da gehienbat musikaren alorrean. Gitarra eta ahotsa uztartuta, folk eta country estiloak landu ditu gehienbat Santiago auzunean jaio eta hazitako musikariak. 

 

Sagarroi taldearen azken urteetan Miren Gaztañaga anakarra aritu zen kantari -aktorea ere bada-. Anakan hazitako Iñigo Muguruza zuen taldekideetako bat. 

 

Hondarribiko DUT, Donostialdeko Big Crunch, Irun inguruko Kuraia eta orain Lekunberriko Berri Txarrak taldeetan bateria jotzaile aritu izan den Galder Izagirre ere Anakakoa da. 

 

Bestalde, Lakaxita izeneko gaztetxea -Anaka kalean- azken urteetako topagune eta hamaika ekimen nahiz ekitalditarako lekua dugu, baita, noski musika emanaldietarako ere. 

 

Denboran atzera eginda, eta musikarekin eta ahozko literaturarekin harreman zuzena duen ekinbide batean, bertsolaritzan, Anakako bi harribitxi ditugu. Batetik, Santiago kaleko Joxe Mari Lopetegi (1875-1942) bertsolari errepublikanoa dugu -duela hamar bat urte Santiagoko Joxean Elosegik haren bertsoak apailatu eta argitaratu zituen-, eta, bestetik, Joxe Mari Ezkerra 'Lekai', ustez Lekainea baserrikoa. XIX. mendekoa genuen azken hau. 

 

Ahaztu gabe 'operetako printzea', Luis Mariano, Anakan bizitu zela, Cipriano Larrañaga kalean. Bere izena daraman eta hamaika kontzertu operistiko antolatzen dituen Luis Mariano Elkarte Lirikoak El Pinar kalean du egoitza. 

 

P.S.: Castilloren liburuko artikulutik kanpo. Apurtuko Aitor Perezek aipatuak

Dominium, Skizofrenia, T.A.D., Le Macadam, Finger Aguirre, Abadie 500... eta San Migelen, Munipas Underground, Pig's Milk, Bort...

Mosku herdoiltzen ari ote?

Mosku herdoiltzen ari ote?

(Beñat Muguruzaren `Moskuko herdoila` iritzi artikuluari erantzunez.

N

N

N

N

Ene erantzunak gorriz tartekatuta)

Juanma Sarasola kazetari irundarraren `Moskuko urrea` liburukotea ari naiz irakurtzen, azken urte luzeotan ondutakoa. Agian norbaiti ezaguna egingo zaio; 1980eko hamarkadan egon omen zen mugimendu bat, berehala Rock Radical Vasco etiketapean harat eta honat saltzen ibili zirena.

Tira, liburua excusatio non petita batekin hasten da. «Zer ez den liburu hau», ohartarazten digu autoreak. Eta zer ez da? Bada, «ez da nostalgia edo oroiminez blaitutako testigantzen bilduma». Domaia, handik bi orrialdera accusatio manifesta irakurri beharra: «Ekintza zuzenaren, inkonformismoaren, matxinadaren, eta irudimenaren nahiz sormenaren garai haietatik badugu zer ikasia».

Kaixo, Beñat. Banuen aspalditxo zure zutabearen berri, baina gaur arte ez dut zure iritzi artikulu honen berririk izan; kasualitatez edo errebotez iritsi naiz, Interneten maiz gertatzen denez. Kritika eskertzen dizut, baina zure esaldi batzuei puntualizazio eta azalpen batzuk egin beharra dagoela uste dut, zure bigarren paragrafotik hasita.

Excusatio non petita, accusatio manifesta latinezko esaera zaharra darabilzu –gustuko dudan esaera, bidenabar-, baina iduritzen zait hitzaurreko halako kontraesan bat salatu nahi duzula, nire idurikotz esistitzen ez dena. Izan ere, esaten dudanean liburua ez dela nostalgia edo oroiminez blaitutako testigantzen bilduma, liburuko elkarrizketatuek beraiek adierazitakoa laburbiltzen dut, baita nire iduripena adierazi ere. Eta zuk accusatio manifesta-tzat jotzen duzuna («Ekintza zuzenaren, inkonformismoaren, matxinadaren, eta irudimenaren nahiz sormenaren garai haietatik badugu zer ikasia») nire ustez ez da hala. Liburuan nostalgia kutsurik -behintzat kutsu konsziente eta argirik- ez egotea bateragarria da garai jakin batetik ikasgaiak jasotzeko aukerarekin, ez da kontraesankorra. Ikasi, beti dago zer ikasi, lehengo nahiz oraingo garaietatik, beti badagoelako zer aldatu eta zer hobetu. 

Uste dut liburuan aski argi utzi dudala –behintzat horretan saiatu naiz- ez direla garai haiek –ezta beste edozein garai ere- mitifikatu behar, eta hain zuzen ere, liburua egitearen helburuetako bat desmitifikazioa izan da, garai haiek hobeto ezagutzeaz eta islatzeaz gain. Ez da nere asmoa izan geroagoko garaiak eta geroagoko belaunaldiak eta hauen ekarpena gutxiestea, ezta hurrik eman ere. 1983-1993ko protagonista eta lekuko batzuei ahotsa ematen saiatu naiz, beren oroitzapenak eta iritziak zuzenean jaso eta irakurleekin partekatzeko. 

2011n dokumental berria aurkeztu zuen Begoña Atutxak, Rock Radical Vasco: la gran martxa de los 80 izenekoa. Joan ginen aurkezpenera, Bilboko Alondegira, eta emanaldiaren ondoren Atutxa bera, Fermin Etxegoien —gidoigilea—, eta Roberto Moso solasaldi ederrean. Eta hirurak, autokonplazentziaz, zeinen beharrezkoa zen halako lan bat, garai hura ez dadin ahanzturan erori. Niri geratu zitzaidan aho zaporea bestelakoa izan zen: «Joe, hauek nahiago dute ikusi (eta erakutsi!) zer izan ziren, edo zer uste duten izan zirela eta ez zer diren gaur egun, zer ez duten lortu izatea».

Baliteke zenbait kasutan autokonplazentzia egotea garai haiek zuzenean bizitu zituztenen aldetik, baina Irunen elkarrizketatu ditudanen artean behinik-behin ez dut halako jarrerarik sumatu. Baliteke ere baten batek garai eta aktibitate haiek gainbaloratzea, modu konszientean edota inkonszientean, baina nik nire bilketa lanean nostalgiarik gabeko eta hankak lurrean dituzten pertsonak aurkitu ditut Irunen. Beren garaian egindakoa –ondo, erdizka nahiz gaizki- beren bizitzetako etapa baten moduan agertu dute Moskuko urrea liburuko elkarrizketatuek, eta ez dute une haietara itzultzeko inolako gogorik adierazi. Aitzitik, ondo ikusi dute –neronek ere ikusi dudan moduan- garai hura, bere alde on eta txarrekin ez ahazteko dokumentazio eta bilketa lanak egitea. Ondo legoke ere erakustea «gaur egun zer diren eta zer ez duten lortu izatea», bai; nik behintzat, Moskuko urrea-n ez diot horri garrantzi eta tarte berezirik eman. 

Baina beno, txikikeriak alde batera utzita, beti dago ondo zure senideen droga kontsumoaren gainean xehetasun gehiago jakitea. Morbo apur bat ematen dio kontakizunari. Horrez gain, liburuko 82. orrialdera arte ez nintzela konturatu Zikinbrillo oximoron bat zenik.

Halaxe da, bai; hain zuzen ere zure aitak eta osabetako batek osatutako ibilbide laburreko taldetxoaren izena zen Zikinbrillo, eta zure osaba Ferminek liburuko elkarrizketan aipatzen du izen konposatu horrek bere baitan dakarren halako oximoronak oso gustuko izan dituela beti. Bien bitartean, droga kontsumoen gaineko xehetasunak –morboa izan edo ez- protagonistek beraiek ematen dituzte, garaiko testuinguruan kokatuta. Ez da morboak bultzatutako kontua izan. 

Txikikerietara bueltatuta, nire aspaldiko susmoa baieztatzen ari da pixkanaka, liburuan aurrera egin ahala. 1970-80ko eztanda kultural-alternatibo-politiko-militantea erabat minoritarioa zela, alegia. Ez gaur egun dagoen mugimendua bezain txikia, baina gehiengo handiarentzat ikusezina zela orduan ere. Orduan loratu ziren fanzine eta abarrak Euskal Herrian, baina beti izan ziren gutxiengoak eginak, gutxiengoak kontsumituak. Saltzen zaiguna, ordea, beste zerbait da; badirudi 1980eko hamarraldian eraikin huts bat okupatzen ari ez zena fanzine berri bat sortzen ari zela, edo irrati libre bateko programa batean esatari ez zebilena, bere lehenengo heroina dosia ziztatzen ari zela.

«Saltzen zaiguna, ordea…». Saltze kontuetan Moskuko urrea liburuaz ari bazara behintzat, ez nago erabat ados zuk diozunarekin. Beharbada orokorrean ari zara. Jakina kultura, politika eta gizarte mugimenduen eztanda edo loraldia ez zela gizartearen gehiengoan gertatu eta islatu, baina ez da egia «erabat» minoritarioa zela. Argi dago soilik gizartearen eta gazteriaren sektore bat ibili zela halako saltsatan murgildua edota haiek hurbiletik segitzen, eta dinamismoa, ekintzak, sorkuntza… eta halakoak ez zirela gizartean nagusi. Ez zen egoera ideala eta ez zuten gazte eta heldu guziek parte hartzen, noski, bestela beste kuku batek joko zigukeen. Liburuan, 1980ko hamarkada hasieratik 1990eko hamarkada erdialdera arte modu dinamikoan hainbat alorretan parte hartu zutenen esperientziak bildu nahi izan ditut. Bakoitzaren parte-hartze edota aktibitate maila ezberdina izan zen, eta zer kontatua izango zutelakoan andana bat pertsona aukeratu nituen, nork bere testigantza eta balorazioa eman zezan. Ezin lekukotza interesgarri guziak bildu, arrazoi praktikoengatik: denbora eta leku falta, hitz egiteko borondatea, presentzia fisikoa –batzuk zoritxarrez dagoeneko hilda-, irisgarritasuna… 

Seguraski istorio eta anekdota eder nahiz garratz franko gelditu dira liburutik kanpo; autorearen mugak ere hor daude. Bestalde, orduko gizarteko beste sektoreen iritziak ez ditut bildu, ez zirelako horiek liburuaren helburuetan sartzen. Mosku auzunean eta baita handik kanpo, Irungo beste eremu batzuetan ere (Moskurekin harremana izan edo ez) egosten ziren saltsak izan ditut aztergai. Eta uste dut –eta hori izan da nere asmoa, bederen- liburuan orduko kontraesanak, mugak, gabeziak, frustrazioak, arazoak, akatsak… ederki islatzen direla, ez baitzen oro urre. Argilunak, alde positibo nahiz negatiboak, islatzen ahalegindu naiz, ahalik eta panorama eta testuingururik osatuenean. 

  Beharbada ez nik ez liburuko elkarrizketatuek ez dugu espresuki eta hitzez hitz nabarmendu zuk, Beñat, oro har kritikatzen duzuna, alegia, ez zela egia «1980eko hamarraldian eraikin huts bat okupatzen ari ez zena fanzine berri bat sortzen ari zela, edo irrati libre bateko programa batean esatari ez zebilena, bere lehenengo heroina dosia ziztatzen ari zela». Baina uste eta espero dut liburua osorik irakurtzen duenak hori erraz antzemango duela eta gauzak bere neurrian eta testuinguruan jartzeko balioko diola. 

Gehienak errentetatik bizi direla? Uf, hori asko esatea da, kontuan hartuta zer uste duten egin zutela belaunaldi hartakoek. Zorionez, ez dut uste egungo gaztetxoentzat inolako erreferente denik RRV mugimendua. Ez die aurrera egitea eragotziko, ez dute guk eraman behar izan dugun zama gainean izango. Hori bai, hasi beharko dugu beste dokumental bat egitea pentsatzen, ez ahal dira Evaristo eta enparauak azkenean ahanzturan eroriko.

Garai hura –eta liburua bera ere- ez ziren soilik RRV mugimenduari lotuak egon, zorionez. Ezin naiz oraingo gaztetxoen lekuan jarri eta oso zehatz jakin haientzat Rock Radical Vasco delakoa zer-nolako erreferentzia den. Dakidana da sare sozialetan gaztetxo zenbaitengan izan badela erreferentzia, baina badakit zale horiek ez direla inondik ere gaurko gaztetxoen gehiengoa. 

Ados nago esaten duzunean ez diela aurrera egitea eragotziko eta ez dutela zure belaunaldikoengan (1980ko hamarkada erditsu-bukaeran jaiotakoak) eroritako zama karriatu beharrik izango. Zure azken esaldiaren ironiak ironia, uste dut ondo legokeela garai eta mugimendu nahiz bakarkako ekimen interesgarriak –norentzat eta horrela- dokumentatzea. Gero, norberak ikusiko du besteen lanak irakurri, entzun edota ikusi nahi dituen; Moskuko ‘urrea’ –jendea- zenbateraino herdoilduko den (berez pertsona oro herdoiltzen gara, bizitzak eta gure jarrerak herdoiltzen gaituzte hein batean zein bestean) eta horri mitifikazioaren edo desmitifikazioaren filtroak jarrita begiratuko zaion.

Segi pixkor.

Juanma Sarasola Murgia, ‘Xaun’

Beñat Muguruzaren artikulua: (han ezin erantzun)
http://oarsobidasoa.hitza.eus/2015/11/17/irun-moskuko-herdoila/